gm. Leoncin, pow. nowodworski, woj. mazowieckie

Wieś założona w końcu XVIII w., usytuowana pomiędzy Wisłą a Puszczą Kampinoską, po północnej stronie szosy biegnącej z Kazunia do Kamiona. Już w 1798 r. powstała w niej niemiecko-ewangelicka szkoła początkowa, do której uczęszczało 24 uczniów. W 1827 r. miał 29 domów i 260 mieszkańców. W 1866 r. wieś zajmowała powierzchnię 603 morgów gruntu, miała 35 gospodarstw. Liczba mieszkańców w 1889 r. wzrosła do 333.

Wieś rzędowa z zagrodami rozlokowanymi wzdłuż wału wiślanego, na sztucznie usypanych wzgórkach, po południowej stronie bitej szutrowej drogi biegnącej wałem. Pomiędzy drogą a gospodarstwami stawy gromadzące nadmiar wody. Dojazd do gospodarstw po wyniesionych ponad teren polnych drogach. Krajobraz kulturowy zachowany w dobrym stanie (rozłogi pól, sztuczne nasadzenia, pasy wierzb wzdłuż miedz, rowy melioracyjne, plecione płoty), niemniej w ostatnich latach w wyniku urbanizacji mocno przekształcany, m.in. likwidowane są wzgórki, na których miejscu lokalizuje się nowe domy. Zachowane przykłady tradycyjnej holenderskiej architektury.

Nr 2 - dom drewniany zbudowany w 1903 r., usytuowany we wschodniej części wsi. Ustawiony w pobliżu wału (ok. 50 m). Zagroda otoczona płotem z siatki.
Wykonany z drewna sosnowego, konstrukcji wieńcowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon z ostatkami. Bale ścienne uszczelniane "na berliński szpunt". Nakryty wysokim dachem dwuspadowym, krokwiowo-jętkowym wzmocnionym stolcem, pokrytym blachą. Pod wspólnym dachem część mieszkalna (od strony wschodniej) i gospodarcza (obora). Część mieszkalna dwutraktowa, czteroosiowa, z centralnie umieszczonym systemem ogniowym złożonym z dwóch trzonów kuchennych, pieca chlebowego, ogrzewaczy i pieca kaflowego (pomiędzy dwoma izbami). Szerokie policowe schody na strych, umieszczone pomiędzy dwoma komorami i przejściem do obory, wykorzystywane na wypadek powodzi do wprowadzania zwierząt na strych. Budynek zachowany w dostatecznym stanie, przeznaczony do rozbiórki.

Nr 6 - dom drewniany zbudowany w 1934 r., usytuowany we wschodniej części wsi. Ustawiony w pobliżu wału (ok. 50 m). Zagroda na planie prostokąta, dwubudynkowa (ze stodołą ustawioną szczytem do wału), nieogrodzona. Wykonany z drewna sosnowego, konstrukcji zrębowo-sumikowo-łątkowej, z węgłąmi łączonymi na rybi ogon z ostatkami. Bale ścienne szalowane pierwotnie poziomymi deskami i obite papą (obora). Nakryty średniej wysokości dachem dwuspadowym, krokwiowo-jętkowym wzmocnionym stolcem, pokrytym blachą. Pod wspólnym dachem część mieszkalna (od strony wschodniej) i gospodarcza (obora). Część mieszkalna dwutraktowa, trzyosiowa, z centralnie umieszczonym systemem ogniowym złożonym z dwóch trzonów kuchennych, pieca chlebowego i dwóch ogrzewaczy. Dwie pary schodów-jedne prowadzą na strych, drugie do piwnicy znajdującej się pod północną komorą. Budynek zachowany w dostatecznym stanie, remontowany z przeznaczeniem na dom letniskowy.

Nr 8 - dom drewniany zbudowany w 1935 r., usytuowany we wschodniej części wsi. Ustawiony w pobliżu wału (ok. 100 m). Zagroda na planie prostokąta, trzybudynkowa (ze stodołą i oborą ustawionymi od strony zachodniej), nieogrodzona, przytyka od strony południowej do stawu. Dom posadowiony na sztucznie usypanym wzgórku. Wykonany z drewna topolowego, konstrukcji zrębowo-sumikowo-łątkowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon. Bale ścienne ozdobnie szalowane poziomymi i pionowymi deskami. ściany o wysokości 3,5 m nakryte dachem dwuspadowym o wysokości 3,9 m, krokwiowym, wzmocnionym stolcem, opartym na ścianie kolankowej, pokrytym blachą. Od strony wału w dachu lukarna nakryta daszkiem dwuspadowym. Budynek wyłącznie mieszkalny, dwutraktowy, trzyosiowy, z dostawioną do szczytu wschodniego sienią, z systemem ogniowym złożonym z dwóch trzonów kuchennych, współczesnych. Trakt południowy z wyburzonymi ściankami wewnętrznymi. Budynek zachowany w dostatecznym stanie.

Nr 10 - dom drewniany zbudowany w 1933 r., usytuowany we wschodniej części wsi. Ustawiony w pobliżu wału (ok. 50 m). Zagroda na planie prostokąta, trzybudynkowa (ze stodołą i szopą ustawionymi od strony południowej), nieogrodzona. Dom posadowiony na sztucznie usypanym wzniesieniu. Wykonany z drewna topolowego, konstrukcji wieńcowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon. Bale ścienne niemalowane. ściany nakryte dachem dwuspadowym krokwiowo-jętkowym, wzmocnionym stolcem, opartym na ścianie kolankowej, pokrytym blachą. Budynek mieszkalno-gospodarczy (obora od strony zachodniej), część mieszkalna dwutraktowa, trzy- i półosiowa, z centralnie umieszczonym pomiędzy izbami, alkierzem i kuchnią systememogniowymprzebudowanym po II wojnie światowej. Budynek zachowany w dostatecznym stanie.

Nr 14 - dom drewniany zbudowany w 1925 r., usytuowany ok. 150 m od wału wiślanego, na sztucznie usypanym wzgórku. Stoi kalenicą do rzeki, częścią mieszkalną od strony wschodniej. W zagrodzie stodoła ustawiona szczytem do rzeki, w zachodniej części działki. Pomiędzy zabudowaniami a drogą biegnącą wałem duży sad owocowy. Całość ogrodzona płotem z siatki. Dom zbudowany z drewna topolowego, w konstrukcji wieńcowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon, z ostatkami.
Bale ścienne uszczelniane "na berliński szpunt". Więźba dachowa równie ż topolowa, krokwiowo-jętkowa, wzmocniona krzepicami. W części gospodarczej ściany i dach stabilizowane podciągiem. ściany nakryte dwuspadowym dachem pokrytym blachą. Wnętrze dwudzielne - obora od strony zachodniej pierwotnie z dostawionym podcieniem szczytowym, część mieszkalna od wschodniej -dwutraktowa, dwu- i półosiowa z centralnie umieszczonym tradycyjnym systemem ogniowym, z płytą kuchenną we wnęce komina. Budynek niezamieszkały, zachowany w złym stanie, zrujnowana część zachodniego szczytu.

Nr 14 - stodoła zbudowana w 1926 r., z drewna sosnowego i topolowego, w konstrukcji słupowo-ryglowej, wzmocnionej mieczami i zastrzałami, oszalowanej pionowymi deskami, z dachem krokwiowo-jętkowym, dwuspadowym, wzmocnionym krzepicami, pokrytym słomą i blachą. Budynek jednoklepiskowy, dwusąsiekowy, asymetryczny, z wozówką wydzieloną w południowym sąsieku. ściany średniej wysokości (3,30 m), nakryte wysokim dachem (3,85 m). Budynek w złym stanie zachowania.

Nr 18 - dom drewniany zbudowany w 1925 r., usytuowany ok. 50 m od wału wiślanego, na sztucznie usypanym wzgórku. Stoi kalenicą do rzeki, w centralnej części wsi. W zagrodzie od strony rzeki: stodoła ustawiona kalenicą do niej oraz obora szczytem. Pomiędzy zabudowaniami a drogą biegnącą wałem staw wodny. Siedlisko nieogrodzone. Dom zbudowany z drewna topolowego, w konstrukcji wieńcowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon, ozdobnie oszalowany deskami. Więźba dachowa również topolowa, krokwiowo-jętkowa, wzmocniona stolcem, oparta na ścianie kolankowej. ściany (2,35 m) nakryte dwuspadowym dachem (3,7 m) pokrytym blachą. Szczyty dachu nadwieszone nad ścianami. Do elewacji północnej dostawiona duża sień, w której zachodniej części pomieszczeniu zlokalizowana studnia. Wnętrze wyłącznie mieszkalne, dwutraktowe, trzyosiowe, z centralnie umieszczonym tradycyjnym systemem ogniowym, z płytą kuchenną we wnęce komina oraz nowym kominem usytuowanym w zachodniej części domu. Budynek zachowany w dostatecznym stanie.

Nr 20 - dom drewniany zbudowany w 1933 r., usytuowany ok. 50 m od wału wiślanego, na sztucznie usypanym wzgórku. Stoi kalenicą do rzeki, w centralnej części wsi. W zagrodzie stodoła ustawiona szczytem do rzeki oraz nowy dom (w południowej części gospodarstwa). Pomiędzy zabudowaniami a drogą biegnącą wałem staw wodny. Siedlisko ogrodzone plecionym wierzbowym płotem oraz z siatki. Dom zbudowany z drewna dębowego (podwalina) i sosnowego, w konstrukcji zrębowo-sumikowo-łątkowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon.Więźba dachowa również sosnowa, krokwiowo-jętkowa, wzmocniona stolcem, oparta na ścianie kolankowej. ściany (2,50 m) nakryte dwuspadowym dachem (3,8 m) pokrytym blachą. Szczyty dachu nadwieszone nad ścianami. W kalenicy dachu nad oborą ozdobny drewniany wywietrznik. Pod wspólnym dachem część mieszkalna (od strony wschodniej) i obora. Wnętrze części mieszkalnej dwutraktowe, trzyosiowe, z centralnie umieszczonym tradycyjnym systemem ogniowym, z dwiema płytami kuchennymi - w kuchni letniej i zimowej oraz piecem chlebowym i piecem kaflowym na granicy dwóch izb. Pomiędzy sienią a komorą w osi stykającej się z oborą dwie pary policowych schodów-jedne prowadzą na strych, drugie do piwnicy. Budynek zachowany w dobrym stanie.

Bez numeru - dawny zbór ewangelicki, zbudowany w 1923 r. Użytkowany po 1945 r. jako kościół katolicki. Obecnie odrestaurowany, pełni funkcje sakralne. Wpisany do rejestru zabytków decyzją nr 1644-A z 26 listopada 1997 r. Usytuowany w pobliżu wału przeciwpowodziowego, w zachodniej części wsi. Zbudowany z drewna topolowego i dębowego, konstrukcja ścian wieńcowa, z węgłami łączonymi na rybi ogon, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym blachą, z wieżyczką na sygnaturkę nad elewacją frontową. ściany oszalowane deskami. Wnętrze trójdzielne (poczynając od zachodu) - dwuizbowa zakrystia, sala modlitwy, dwa skarbczyki i sień. Budynek na planie prostokąta, z wejściem od strony wschodniej i od zakrystii.

Cmentarz - położony w zachodniej części wsi, po północnej stronie szosy, prawie naprzeciwko nowego cmentarza. Usytuowany na sztucznie usypanym wzgórzu pomiędzy dwoma gospodarstwami. Otoczony od strony szosy nowym płotem (ceglane słupki i sztachetowe pola). Powierzchnia 0,35 ha. Zdewastowany, porośnięty chaszczami. Zachowana duża ilość nagrobków, z czego część w dobrym stanie (głównie cementowych). Najstarsze pochodzą z 2. połowy XIX w., większość z wieku XX. Ze starszych nagrobków wyró żnia się żeliwny krzyż na grobie Ewy Getzke z domu Stermer, zmarłej 22 listopada 1898 r., z nowszych Emmy Peter, zmarłej 18 kwietnia 1923 r. oraz Ferdynanda Wermana, zmarłego w 1932 r.

Domy nieistniejące:

Nr 3 - dom drewniany zbudowany w 1902 r., spalony w 1989 r. Najpiękniej zdobiony i najbogatszy budynek holenderski w okolicach Warszawy (BK - Jerzy Szałygin, 1994)

Nr 11 - dom drewniany zbudowany w 1928 r., rozebrany w 1988 r.

Nr 13 - dom drewniany zbudowany w 1921 r., rozebrany w 1990 r.

Nr 15 - dom drewniany zbudowany w latach 20. XX w., rozebrany w 1994 r.

Nr 25 - dom drewniany zbudowany w 1931 r., rozebrany w 1998 r.