Articles --> Żuławy

Dutch colonization - timeline

Historians identify several main stages of the Dutch colonization of the Żuławy Wiślane region. H. Bertram proposed four main periods.
- Teutonic Knights period - 14th century;
- Dutch period - 1400-1700;
- Prussian period - 1700-1900;
- modern period - after 1900^[1].

W. Geisler distinguishes five periods:
- prehistoric period;
- Pomeranian period;
- Teutonic Knights period;
- Polish period;
- Prusian period^[2].

B. Lipińska provided even more detailed description dividing the colonization into seven stages^[3]:
I - pre-Teutonic Knight period - until 1308;
II - Teutonic Knight period - Frisian and Flemish colonization, between 1308 and 1400;
III - "olender I" from ca. mid-15th to the mid-16th centuries;
IV - "olender II" from the mid-16th to the mid 17th centuries;
V - "olender II" from the mid-16th century to 1772;
VI - from 1772 to 1900;
VII - from 1900 until 1945.

This publication utilizes the B. Lipińska classification due to its clarity. However, it is necessary introduce the stage VIII, which includes the period between 1945 and the present day (e.g. until the implementation of the new administrative structure in 1999). The stage VIII should include a description of the Żuławy cultural landscape in terms of gradual destruction of individual areas, decline or transformation of spatial layout of settlements, population migration, and changes in farming style in the region.

The following short timeline includes only the Dutch - Mennonite colonization, that is, stages IV, V, and VI according to B. Lipińska. The timeline was prepared based on the available literature and its intention is to provide an approximate chronology.

The following villages were founded or re-developed with participation of Dutch settlers during the period IV, that is, between the mid-16th and mid 17th centuries:

1530 - Tujce (?) - (Dzierżawa Nowodworska, Wielkie Żuławy)
1547 - Bogatka, Bystra, Lędowo, (Żuławy Gdańskie)
1550 - Dziewięć Włók, Leśniewo, Nowy Dwór, Orłowo, Orłowskie Pole, Piecewo, Tuja, Żelichowo, (Dzierżawa Nowodworska, Wielkie Żuławy)
1552 - Błotnik, Cedry Wielkie, Długie Pole, Ostrowie, (Żuławy Gdańskie)
1556 (1583) - Szerzawa, (Żuławy Gdańskie)
1557 - Mojkowo, Węgle, (Żuławy Elbląskie, Małe Żuławy Malborskie)
1558 - Wiślinka , (Żuławy Gdańskie)
1561 - Cedry Małe, (Żuławy Gdańskie)
1562 - Gronowo Elbląskie, Zwierzno, (Małe Żuławy Malborskie), Stogi, (Wielkie Żuławy Malborskie)
1563-65 - Adamowo, Janowo, Józefowo, Kazimierzowo, Władysławowo, (Żuławy Elbląskie)
1564 - Widowo;
1580 - Stare Pole, Gaik, (Małe Żuławy Malborskie)
1582 - Gnojewo; (Wielkie Żuławy Malborskie)
1584 - Kępniewo (Małe Żuławy Malborskie)
1585 - Karczowiska Górne (Żuławy Elbląskie), Stare Babki, (Dzierżawa Nowodworska, Wielkie Żuławy);
1586 - Raczki Elbąskie, Szopy, (Żuławy Elbląskie)
1590 - Wikrowo Małe, Kepki, (Żuławy Elbląskie), Jezioro, Markusy, Stalewo, (Małe Żuławy Malborskie), Dworek, Niedźwiedzica (Dzierżawa Barwaldzka, Wielkie Żuławy)
1591 - Swierzawa, Wybicko, (Wielkie Żuławy Malborskie)
1592-95 Jasionna, (Małe Żuławy Malborskie)
1593 - Mikoszewo (Mierzeja)
1594 - Ostróżek, Zawadka - Robakowiec (Żuławy Elbląskie)
1597 - Tragamin (Wielkie Żuławy Malborskie)
1599 - Różany (Małe Żuławy Malborskie)
1600 - Czarna Grobla, Solnica, Suchowo, Głowica, Rybina, Włodarka, ZadworzeŻuławy Elbląskie
1601 - Trzcinowo (Żuławy Gdańskie)
1602 - Nogatowo (Żuławy Elbląskie)
1609 - 67 Rachowo(Małe Żuławy Malborskie)
1612-17 Sobieszewska Pastwa
1622 - Kukułka (Małe Żuławy Malborskie)
1629 - Tropiszewo, Jankowo, Starżą, Stobiec, Tujsk
1631 - Kopanka, (Żuławy Elbląskie), Wilżyna, Balewo, Brudzędy, Jurandowo, Krzewsk, Nowe Dolno, Żukowo, Żurawiec, (Małe Żuławy Malborskie)
1632-40 Jazowa (Żuławy Elbląskie)
1635 - Gajowiec, Osłonka (Małe Żuławy Malborskie)
1640 - Jegłownik, (Żuławy Elbląskie), Swaryszewo
1641 - Izbiska (Żuławy Szkarpawskie)
1648 - Mechnica (Żuławy Elbląskie)

In the period V, which began with another Swedish occupation and military activities conducted primarily in the Żuławy Gdańskie and Wielkie Żuławy Malborskie, Dutch settlers (Mennonites) participated in the foundation of the following villages:

1650 - Chorążówka, Stegienka, (Żuławy Szkarpawskie)
1660 - Grabińskie Pole
1675 - Laskowice Mł. (Wielkie Żuławy Malborskie)1676 - Dzierzgonka, Wiśniewo, (Małe Żuławy Malborskie)
1678 - Żółwiniec (Małe Żuławy Malborskie)
1683 - Kępa Rybacka (Żuławy Elbląskie)
1700 - Kępiny Małe, Kępiny Wlk. (Wielkie Żuławy Malborskie) Popowo (Żuławy Szkarpawskie);
1703-6 - Bielnik, Gozdawa, Orliniec, Podwale (Żuławy Elbląskie)
1710 - Wiśniówka Gdańska, (Wielkie Żuławy Malborskie)
1715 - Łączki Myszewskie, Nowinki, Powalina (Żuławy Elbląskie)
1725 - Żelichówko(Dzierżawa Nowodworska, Wielkie Żuławy)
1741 - Stare Nowakowo (Żuławy Elbląskie)

The last discussed period [free1] VI includes villages founded after the 1st Partition of Poland:
1772 - Kląski, Szczytowo, Płonina, Kącik.
1774 - Czatkowy
1787 - Kępiny Wlk. (Żuławy Elbląskie)
1789 - Chełmek (Żuławy Szkarpawskie);

^[1] H. Bertram, Die Eindeichung...map;
^[2] W. Geisler, Die Weichsellandschaft....map,
^[3] B. Lipińska, vol.I, p. 112;
[free1]W polskiej wersji V.