Artykuły --> Ziemia Sieradzka

Kalendarium

Osadnictwo na prawie holenderskim na obszarze Ziemi Sieradzkiej i Wieluńskiej (związane pośrednio z akcją kolonizacji Olędrów na Ziemi Łęczyckiej), rozwinęło się miedzy 1779-1793 r. Moment II rozbioru stanowi górną granicę powstawania typowych wsi olęderskich. Osady zakładane w wyniku kolonizacji pruskiej posiadały już inny charakter.²

W województwie sieradzkim obejmującym swym zasięgiem teren Ziemi Sieradzkiej i Wieluńskiej poza trzema wsiami holenderskimi założonymi w powiecie ostrzeszowskim Ziemi Wieluńskiej znamy tylko kilka przypadków osad kolonistów położonych w dawnym powiecie szadkowskim Ziemi Sieradzkiej. Niewątpliwie wiązało się to z oddaleniem od głównych terenów objętych kolonizacją: Żuław, Mazowsza, Wielkopolski czy Kujaw, z których koloniści przeniknęli tylko w niewielkim stopniu (głównie pochodzili oni z obszarów Śląska).³ Inny był też charakter kolonizacji olęderskiej na tym obszarze. Nie objęła ona praktycznie obszarów królewszczyzn, na terenie których znajdowały się zwarte obszary leśne stanowiące poważną wartość gospodarczą. Dlatego też liczba założonych przez Olędrów wsi była tak niewielka (w porównaniu z pozostałymi obszarami).

Tendencja hamowania rozprzestrzeniania się osadnictwa holenderskiego nie krępowała zapotrzebowania na nowych osadników. Najczęściej na zasadach czynszowych (mocno ograniczonych w interesie posiadaczy gruntów) osadzono miejscowych chłopów, niemniej tam gdzie teren był naprawdę trudny, tylko Olędrzy byli w stanie go zagospodarować. Dlatego też koloniści założyli wsie również w dobrach królewskich. W 1783 r. w Ziemi Wieluńskiej, powiecie ostrzeszowskim , starostwie grabowskim założona została osada Olędrów Radziwiłły. Podobnie w starostwie ostrzeszowskim nieopodal wsi Siedlikowa osiedliło się wśród lasów 19 Oledrów.⁴ W tym samym czasie olęderscy koloniści ze Śląska pojawili się oni we wsi szlacheckiej Przedborów. ⁵ Na obszarze powiatu szadkowskiego Ziemi Sieradzkiej trzy wsie powstały na obszarze własności duchownej. Pośród lasów i bagien ciągnących się od Pabianic do wsi Dobronia, na obszarze całkowicie nie zaludnionym i nie zagospodarowanym, w roku 1784 powstała olęderska osada Chechło , obok niej kolejna (kilka lat później) pod nazwą Pawlikowice. Po utracie niepodległości istniała tutaj liczna gmina ewangelicka, w skład której wchodzili zarówno miejscowi, zasiedziali Olędrzy jak i później przybyli koloniści niemieccy.

Osadzanie kolonistów olęderskich na niektórych obszarach ściśle związane było z ich lokowaniem na terenie sąsiedniej Ziemi Łęczyckiej. Tak było w przypadku wsi Rożniatów, której właścicielem był chorąży łęczycki Rupert Dunin - wielki zwolennik uczynszowienia swoich dóbr⁶. W 1789 r. zawarł on wstępny kontrakt z Olędrami sprowadzanymi do Rożniatowa, którzy to zwiększyć mieli mu dochody z posiadanych dóbr.

W 1791 r. na terenie miejsca zwanego Kiki, nieopodal wsi Sakowa założono kolejną wieś olęderską. Następne powstały rok później: w Paprotni, Rajkowie i Mrównie. Jak cytuje Jakub Goldberg Olędrów ulokowano na niedzielnych lasach⁷. Nie był to jedyny przypadek, kiedy to Oledrów osadzano w celu trzebieży lasów, zagospodarowania terenów podmokłych, stanowiących przedmiot sporów czy zgoła należących do innych właścicieli.⁸

Ostatnie osady olęderskie (nieliczne) powstały już po III rozbiorze, kiedy to pustki i nieużytki zasiedlano głównie kolonistami narodowości niemieckiej.

² J. Goldberg, Osadnictwo olęderskie w dawnym województwie łęczyckim i sieradzkim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria I, Nauki Humanistyczno - Społeczne, z. 5, s. 92.
³ J.w., s. 90.
⁴ J.w., s. 91.
⁵ J.w.
⁶ Spośród 6 posiadanych przez siebie na obszarze woj, łeczyckiego wsi 5 było olederskich, za; J. Goldberg, Osadnictwo, j.w., s. 91.
⁷ J.w.
⁸ J.w.